CỔNG TRUY XUẤT NGUỒN GỐC SẢN PHẨM - Quýt Nghệ

CÂU CHUYỆN SẢN PHẨM QUÝT NGHỆ - HT01

Công ty Cổ phần Đá và khoáng sản Phủ Quỳ là một trong những doanh nghiệp hàng đầu về khai thác, chế biến đá ốp lát và thiếc kim loại xuất khẩu. Năm 2016 doanh nghiệp bắt đầu đầu tư để sản xuất nông nghiệp và thành lập ra công ty trực thuộc đó là Công ty TNHH Nông nghiệp Công nghệ cao Phủ quỳ và giao cho em gái của tôi làm người đại diện Công ty TNHH Nông nghiệp Công nghệ cao Phủ Quỳ. Tôi làm nông nghiệp vì ba lí do. Một là muốn viết tiếp ước mơ của cha, trả nợ thiên nhiên và tạo ra những giống cây có múi mới để nhân rộng ra cho bà con nông dân.

Quê tôi ở xã Thạch Việt, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh), nơi có Ngã ba Giang rất đẹp. Cha tôi lên Quỳ Hợp công tác, ông làm trưởng phòng nông nghiệp huyện. Tôi là con cháu dòng họ Nguyễn Đăng, nhưng cha đặt tên là Nguyễn Giang Hoài để nhắc tôi luôn nhớ về quê hương, nơi có Ngã ba Giang đã đi vào sử sách. Thuở nhỏ, tôi thường hay theo cha đi đến các bản làng, mới thấy ông say sưa với phát triển nông nghiệp. Những cánh đồng 5 tấn mà ông góp công rất lớn ra đời ngày càng nhiều. Bây giờ, ở một số xã, bà con vẫn còn gọi là cánh đồng ông Triều. Mỗi lần nghe bà con gọi thế, tôi không kìm nén được xúc động. Tôi nhớ mãi, cứ mỗi lần có dịp đi công tác, cha tôi lại lôi về một số loại cây, rồi trồng, rồi chăm bẵm…

Cha tôi từng nói, ông muốn tìm một số loài cây ăn quả phù hợp với vùng đất này. Tiếc là giấc mơ chưa tròn thì ông đã qua đời. Từ ngày đó, tôi luôn ấp ủ ý định chuyển hướng làm nông nghiệp, tôi cũng cháy bỏng tìm kiếm và để lại cho vùng đất này, vùng đất mà cha con tôi nặng nghĩa ân tình một số giống cây ăn quả phù hợp, để bà con không chỉ giảm nghèo mà có thể làm giàu. Thứ nữa, tôi làm công việc khai thác mỏ, dù rất cố gắng bảo vệ môi trường, nhưng vẫn là tác động đến thiên nhiên, cho nên tôi muốn làm việc gì đó để trả nợ với thiên nhiên. Và tôi nghĩ, làm nông nghiệp, trồng cây có múi là thích hợp nhất đối với vùng đất đỏ bazan cũng như những vùng dưới sườn núi ở vùng miền tây xứ Nghệ. Nhất là làm nông nghiệp sạch thì rất thuận lợi vì suất đầu tư vừa phải, tận dụng được tay nghề của bà con đã nhiều năm làm cam. Tuy nhiên những năm đó các giống cam hiện tại bắt đầu có hiện tượng thái hóa, nhiễm bệnh trên diện rộng, vấn đề cây giống được đặt ra.

Một lần đến thăm hòn đảo jeju - Hàn Quốc. Say đắm cùng những vườn quýt mang tên hòn đảo! Niềm đam mê đã trỗi dậy trong tôi, tuy nhiên để đưa được về và lai nghép để cây phù hợp với điều kiện của địa phương không hề đơn giản.

Thông qua một số người bạn như tiến sỹ Nguyễn Hữu Hiền (chủ đề tài bưởi hồng Quang Tiến), tiến sỹ Nguyễn Tài Toàn giảng viên nông nghiệp đại học vinh giới thiệu, tôi sang Thái Lan gặp tiến sỹ Somsac, một chuyên gia hàng đầu về cây có múi của Thái Lan, đặt vấn đề và được ông giúp đỡ. Tiến sỹ Somsac sang tận nơi, lấy mẫu đất, các dữ liệu về khí hậu, thủy văn về phân tích và đưa ra kết luận: Cây quyt Jeju có thể phù hợp với vùng đất Phủ Quỳ, tuy nhiên phải ghép trên gốc cây chanh ba lá (tại thời điểm đó Thái Lan cũng đang nghiên cứu, ghép và trồng loại quýt này, lúc tôi sang bắt đầu cho quả bói).

Sau hơn 1 năm làm gốc, tiến hành lai ghép với sự giúp đỡ của tiến sỹ Somsac, các chuyên gia đến từ Jica, kết hợp với những người nông trường viên đã về hưu có tay nghề cao, tháng 2/2018 những lô cây giống đã được đưa ra vùng đất canh tác. Vào năm 2020 (sau 2 năm rưỡi) đã cho vụ quả đầu tiên đúng như mong đợi, năng suất vụ đầu đạt 12 tấn/ha, trái to, vỏ mọng có màu vàng hồng rất bắt mắt, vị ngọt, rất thơm và rất ít hạt, giòn tan, chín muộn hơn các cây có múi hiện hữu (từ tết âm lịch đến thanh minh), mặt khác loại cây này khả năng kháng bệnh tốt hơn nhiều so với cam. Loại quýt này nếu nhập khẩu đang bán trong siêu thị giá 150.000 Đ/kg, công ty bán với giá 80.000 Đ/kg (gấp 10 lần quýt PQ) nhưng chín tới đâu là hết tới đó. Đến nay công ty đã trồng được 40ha trong đó vụ này có 15ha cho quả và vụ sau cả 40ha sẽ cho quả.

Song song với quá trình mở rộng diện tích canh tác là quá trình hoàn thiện nghiên cứu, triển khai ứng dụng phương pháp hữu cơ, hiện nay tại nông trại có các trại nuôi giun quế, trạm ủ cá, ủ đậu tương để bón cho cây. Công ty cũng đã nghiên cứu và sản xuất bột dolomite từ đá bản địa để bón nhằm tăng độ PH của đất cũng như cung cấp nguồn khoáng tự nhiên cho cây với giá chỉ bằng ¼ so với dolomite nhập khẩu. Ngoài ra, dưới tán cây công ty trồng cây lạc dại để giữ ẩm, tổng hợp đạm tự nhiên và chống cỏ cho cây.

Bên cạnh đó, từ năm 2019 công ty cũng đã kết hợp với trung tâm khảo nghiệm giống quốc gia và sở khoa học công nghệ để khảo nghiệm và ngày 07/10/2021 đã được Cục trồng trọt - Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn cấp giấy chấp nhận tự công bố lưu hành cây giống với tên gọi Quýt Nghệ - HT01.

Hiện nay ngoài Quýt Nghệ - HT01, công ty cũng đã lai ghép thành công và đang trồng khảo nghiệm giống bưởi Tam hồng (đài loan) và quất Nhật, hy vong chúng ta sẽ có các giống: HT02, HT03… trong một vài năm tới.

Như vậy, sau 4 năm vất vả, với nhiệt huyết, với sự giúp đỡ của những người làm nông nghiệp trong và ngoài nước vườn quýt với mắt ghép từ đảo JeJu – hàn quốc và gốc ghép từ chanh ba lá - Thái Lan đã đơm hoa, cho quả ngọt trên mảnh đất miền tây Nghệ An, được người tiêu dùng đón nhận và mang về doanh số hơn 1 tỷ/ha mỗi năm. Xin trích lại câu phát biểu của tiến sỹ Nguyễn Dũng – Giám đốc trung tâm khảo nghiệm giống quốc gia tại hội thảo kết thúc đánh giá quá trình khảo nghiệm: “Tôi hơn 25 năm nghiên cứu về giống cây có múi và 15 năm làm giám đốc trung tâm khảo nghiệm có thể nói rằng đến thời điểm nay không có giống cây có múi nào tại Việt Nam có nhiều ưu việt hơn loại quýt này”

Công ty đã có kế hoạch, hiện nay cây đã được cục trồng trọt chấp thuận, bắt đầu từ sang năm công ty sẽ làm cây giống cung cấp cho bà con Xứ Nghệ, thay thế một số diện tích cam đã phải phá bỏ trong thời gian qua và chúng ta cùng hy vọng những vườn Quýt Nghệ - HT01 trĩu quả trên các triền non hay lũng núi, góp phần xóa đói, giảm nghèo và cả làm giàu cho bà con quê mình và trong giỏ quà đặc sản người Nghệ cùng với: Cam Vinh là Quýt Nghệ.

NGƯỜI VIẾT

Nguyễn Giang Hoài

Kết quả sử dụng giống Quýt Nghệ - HT01